Tháng năm

Mùa hè đến trong tiếng trẻ con. Lẫn tiếng cằn nhằn người già về ồn ào buổi giữa trưa.

Rồi trời mưa.

Ảnh: Natalie Norton

Nơi đây từng là

Từ ngã tư Phú Nhuận dọc theo đường Hoàng Văn Thụ, qua khỏi nhà thờ một đoạn ngắn rồi rẽ vào con hẻm đầu tiên (bên phải), men theo lối nhỏ bên phải đi thêm một đoạn sẽ thấy một cây không biết là cây gì, loại cổ thụ, thân cao-táng rộng, bóng xanh phủ hết cả lối, lúc nào ngang qua cũng mát tỉnh cả người, rất thích. Từ đây nếu tiếp tục đi tiếp sẽ ra được đường Nguyễn Kiệm; chiều ngược lại, trước đây thường được dùng như một lối thoát hiểm cho xe gắn máy hướng vào trung tâm bị dồn ứ ở ngã tư, trong giờ cao điểm - trước khi phân luồng.

Trước khi phân luồng, tức là khi toàn tuyến Nguyễn Kiệm được phép lưu thông hai chiều; tức là khi vẫn còn cái chợ tạm treo bảng quy hoạch chờ giải tỏa, nằm kẹp giữa Nguyễn Oanh - Quang Trung đoạn sắp nhập vào ngã năm chuồng chó và mỗi lần ngược lên Gò Vập đem lại cảm giác dong duổi về vùng quê nào rất xa: rất nhiều bụi đường, nhà cửa tìu hiu và thưa thớt xe cộ; tức là khi nem Thủ Đức vẫn ngon và rượu Bầu Đá vẫn còn để say lòng người.

Trước khi phân luồng, tức là khi nơi đây từng là.

Nơi từng là bãi đất rộng, có lẽ thuộc quỹ đất của quân đội, sau một thời gian phủ bạt, mọc nên tòa cao ốc mà đi cùng nó, là một lượng lớn cây xanh lâu năm bị đốn bỏ, trong đó có những cây cổ thụ góc to vật mà tuổi cây còn dài hơn đời người. Những trường hợp hiếm hoi, như ở góc Đinh Tiên Hoàng - Võ Thị Sáu, hay Nguyễn Oanh - Phan Văn Trị, có mặt bằng rộng, các cây cỏ thụ vẫn còn đứng lại, hoặc đã cắt gọt phần nào hoặc lá xanh xơ xác. Nhiều nơi khác không được cái may mắn như vậy.

Nơi từng là hàng cây trên lề công viên dọc theo đường Hàn Thuyên, nơi mà ngó qua là thấy nhà thờ, ngó lại là thấy Dinh Thống Nhất, ngó về phía cuối đường Hàn Thuyên giao với Pastuer là dãy mái ngói đỏ của một loạt những căn nhà một tầng xây từ thời Pháp - đã bị đốn bỏ, thay vào đó là một loạt những cây non thưa thớt lá.

Nơi từng là công viên Chi Lăng, nay trở thành vườn hoa bảng vàng bốn chữ. Nơi từng là chung cư Eden, nay sắp sửa thành đống hoang tàn chuẩn bị cho một Vincanh thứ hai mọc lên. Trên nền nơi từng là bến Bình Đông, nay trở thành một phần của đại lộ Đông Tây tối tối vụt xe ra chạy băng băng rất sướng. Nơi từng là Sài Gòn, mãi mãi là Sài Gòn nhưng không bao giờ có thể lại là Sài Gòn nữa.

Ngày qua ngày thành phố thay áo mới; những ký ức kéo da non, và quá khứ lùi dần. Những huyền thoại chết đi, và những chuyện kể bắt đầu.

Một nền văn minh mới ra đời là sự chết đi của một nền văn minh cũ (*). Vẫn chưa thấy nền văn minh nào mới ra đời.

Cuối năm hết Tết, chúc mừng mọi nhà!

tháng 9, không năm.

Đổ thừa trời mưa làm cho mình sến

mượn trời mưa sến gọi đàn sếu bay dzề

1.

thành phố bên sông một chiều mưa

mắt người nhìn nhau nén thở dài

xăm xắp nước nổi dâng ngang lối

người với xe lầm lũi bơi thành hàng

2.

thành phố bên sông một chiều mưa

ngõ vắng thênh thang gió thổi tràn

lung lay bên vách nhà hàng xóm

tiếng mẹ ru hời ru hời ru

3.

thành phố bên sông một chiều mưa

nghe tiếng kêu vang cóc ruộng đồng

bên bờ kênh đen sáng hàng quán

trên bãi tan hoang xác những nhà

4.

thành phố trong mưa một chiều rơi ...

Cháy ngập lòng ngày trẻ của ta ơi ...

...

những yêu thương hẹn hò chưa kịp mở
như phong thư bao năm đượm nắng mới
cháy ngập lòng ngày trẻ của ta ơi!


Đây thành phố trong sương ngập nắng
của thời trẻ - tuổi ngập lòng những yêu
mùi gió quyện cùng ngập hương se sẽ
và ấm lòng những bất tận thanh âm


Nghe trong tiếng mưa rơi ấm đất
cỏ cây oằn mình, đất vỡ mầm yêu
những mầm sống vươn lên tăm tối
tăm tối xưa nay phủ vầy chồi xanh


biếc xanh màu của một thời tuổi ấy
đầy hừng hực trong trẻo theo nhịp căng
của sức sống căng phồng nơi lồng ngực
của nhiệt huyết bùng lên trong mắt sáng

của "đêm tối tim ta làm ngọn lửa"
cháy ngập lòng ngày trẻ của tôi ơi ...

Đồng Nai, 17/07/07

Những ngày này

một: chỉ chờ một cơn mưa là rúc mình vào chăn; cuộn tròn, cuộn tròn, cuộn tròn.

hai: tôi nghĩ về những ngày trong mưa, tôi nghĩ về cơn mưa, tôi nghĩ về hôm nay; tôi nghĩ về cái vẻ nha nhút ướt át trong một ngày mưa như hôm nay, cái không khí sít rịt của hơi lạnh và nỗi buồn mơ hồ như đang chực chờ nuốt lấy thành phố. tôi cứ nhìn chằm chằm vào chúng, nhìn vào chúng: tôi nghĩ; tôi nghĩ là tôi nhớ; tôi nghĩ và tôi nhớ; tôi nhớ: cũng những ngày cái không khí sít rịt của hơi lạnh chằm chằm ôm lấy mình. Và có vẻ, những hoài niệm trở nên liền mạch hơn, những câu chuyện trở nên rõ ràng hơn, do tôi nghĩ.

ba: tới một lúc, tôi không còn biết đó là chỉ nhớ thôi hay là câu chuyện ký ức liên tục được tái phục dựng, bằng thứ logic già nua trong nỗi hoài nhớ cũ kỹ; hay là bao nhiêu phần.

bốn: tôi còn không biết chúng thực từng có, hay chỉ là tưởng tượng.

năm: Những buổi tối, ông có thể ngồi im lặng trên chiếc sopha nơi phòng khách, hay lặng lẽ đứng ngoài vườn; hàng giờ liền, trong bóng tối, không làm gì. Ông ở đó, lọt thỏm trong mênh mông im lặng của bóng đêm, với luồng sáng nhỏ chiếu qua khe hẹp của căn phòng sáng đèn. Không làm gì cả. Không cần gì cả. Cô, ở đó.

từ Suối Nguồn.

sáu: tình yêu vốn đẹp, và chỉ cần đẹp thôi, phải không?

.

Năm phút cho buổi sáng

Chuyển mùa. thành phố ì ạch lê thân qua nốt những ngày nóng bức còn lại, sự rõ mong là vậy, trên bao cành lá héo hon và mặt người nhễ nhại. Sức chịu đựng bền bỉ của cuộc sống lại có cuộc tương phùng ngày càng không thể chịu nổi với vòng quay vô tận của tự nhiên càng ngày càng khắc nghiệt. Quả thật không thể nào chịu được, nếu không có điện, nếu không có máy làm lạnh các thứ, hoặc giả là không có những cơn gió nhẹ, đến sớm.

Có thể là khi tối trời, buổi quá giờ vội vã, đường trống và người có được chút thảnh thơi, xe có thể bon bon chạy, càng chậm có lẽ càng tốt, để mặc cho tấm màn sóng sánh của khí trời se sẽ mát lành vồ vập: cả thân người như ngón tay ướt để mặc cho gió lạnh vuốt ve. Chút thanh thản ngày muộn, cho đến chừng đụng phải hồ bơi-lô cốt hay đào đường các thể loại.

Hoặc là buổi sớm, khi những cơn ngáy ngủ còn lờ mờ trên khuôn mặt sớm giờ mưu sinh, khi chợ phố đã bắt đầu vào ca, khi mặt trời còn đương khuất sau tầm cao bình quân của các căn hộ thành phố; là khi cả tiếng động khẽ cũng làm con phố giựt mình; là lúc có thể làm chuyến dạo chơi thong dong qua các con đường lớn nhỏ, có tàng cây cao vút và xe cộ không quá đông, như là rơi ra khỏi sự vồn vã đặc trưng của đời sống thành thị, như một mình ngang qua thành phố lạ.

Những dãy nhà phố mặt cửa đóng im im. Túm tụm những người, trên vỉa hè, trên các loại ghế nhựa, bên ly cà-phê cóc với tờ báo sáng và những mẩu chuyện con con, hay bên món điểm tâm hâm hấp hơi ấm bốc lên không ngừng. Những râm ran bắt đầu của vòng quay hối hả.

Nếu có vô tình bạn chọn khu vực bồn Con Rùa làm điểm đến thì sẽ phát hiện trong bồn không có rùa hiện giờ đang có những đụm sen súng đang chực nở bung. Rồi hãy nhằm hướng một chiều mà đi, tìm xe xôi mặn, mà tôi thích gọi là hàng, đầu tiên bên trái chiều đường, đương nhiên là trên vỉa hè rồi. Thong thả thôi, không gì có thể, và nên là không thể, buộc bạn vội vã, ngay cả việc tìm thấy cái hàng xôi chưa biết là còn có hay không. Nhưng giả thử là bạn tìm thấy, và giả thử là bạn dừng lại, giả thử thêm nữa là bạn có mua xôi, vậy thì lúc đó đừng chỉ chằm chằm nhìn vào xôi và các thứ với cái bụng đói êm, hãy ngẩng đầu lên mà nhìn quanh quẩn, hầu tìm ra một gì, một gì đó khá dĩ, làm cho hàng xôi đầu tiên bên trái chiều đi của con đường trở nên đáng để tìm kiếm. Dù giả thử bạn có biết rằng không gì là lạ lùng trong cái thành phố vốn dĩ đã có quá nhiều lạ thường này.

Hoặc là tượng Đức mẹ, nơi có thể ngắm hàng lượt bồ câu bay, chao nghiêng góc trời. Không biết từ đâu chúng đến, không biết cả nơi đâu chúng đi, nhưng trong một sáng đẹp trời, khi những xiên nắng chỉ vừa kịp đổ bóng người dài thượt trên sân rộng, nếu có vô tình đi ngang vùng rốn thành phố này, mà không còn thấy chúng nữa, thì quả thật ngậm ngùi: đàn bồ câu bên tượng Đức mẹ đã đi đâu? Vào nồi thì càng ngon.

Một sớm quanh quẩn có lẽ không mang lại được cho bạn điều gì, ngoài những quẩn quanh không đầu không đũa, đó là chưa kể đến vấn đề đầu tiên: tiền xăng. Có thể mấy đụm súng sen trong bồn không có rùa con những vẫn được gọi là bồn Con Rùa cũng không còn nữa. Có thể hàng xôi đầu tiên bên trái chiều đi đường cũng không còn, hoặc giả là hết còn là đầu tiên. Có thể đàn bồ câu bên tượng Đức mẹ cũng không còn. Và có thể bạn cả đời cũng không một lần đặt chân đến thành phố này nữa. Nhưng một chuyến dạo chơi buổi sớm, là đáng vô cùng.

Dẫu chỉ để được nhìn thấy một tia nắng xiên xuyên qua vòm lá, đẹp ngẩn ngơ!

Dưới ánh mặt trời

Âm nhạc có tính cứu rỗi (?). Câu này viết bằng tiếng Việt không tạo được sự gợi cảm như trong ngôn ngữ tiếng Anh; không bởi lỗi của tiếng Việt, cũng không phải lỗi của người dịch, càng không phải do tiếng Việt kém gợi cảm hơn tiếng Anh. Tiếng Việt hiển nhiên là gợi cảm không kém bất cứ thứ tiếng gì trên đời; một lần ghé vào hoặc đi ngang khu vực các bàn nhậu buổi tối hoặc bất kỳ buổi nào, chắc chắn bạn cũng nghĩ vậy. Nguyên do ở đây, chính là sự khó-thể tương đồng về các phát triển nghĩa của từ ngữ trong mối quan hệ đối ứng giữa các ngôn ngữ khác nhau với nhau; cụ thể, ở đây, là heal với cứu rỗi: cứu rỗi trong tiếng Việt mang màu sắc ngôn ngữ kì bí của tôn giáo - tâm linh, và ý nghĩa khá mông lung; heal trong tiếng Anh vừa mang nghĩa cứu rỗi (salvation), vừa có nghĩa là cứu chữa (cure). Còn câu trên, nguyên bản là: Let's the music heal your soul.

Âm nhạc có tính cứu rỗi? Câu hỏi này thật khó mà trả lời. Xã hội phân hóa, con người khác biệt; chưa kể đến sự khác biệt trong bản tính con người, ngay cả môi trường tồn tại của mỗi người đã là khác biết; thật không biết đâu mà lần - không biết ngứa chỗ nào thì gãi làm sao. Do đó, câu hỏi này có lẽ cũng bất khả trả lời; trả lời theo hướng đưa ra một sự khẳng định có tính chân lý và chắc chắn, ít nhất là vững chắc trong suốt thời đại của mỗi chúng ta, hoặc giã chỉ trong một thời đoạn, ngắn ngủi, cũng khó có thể: thời đại của các chân lý tất định đã cáo chung; chào mừng đến với kỷ nguyên bất định.

***

Lược sử thời gian là một công trình diễn-xuôi lịch trình tiến triển của vũ trụ, dưới góc nhìn của một nhà khoa học, bằng ngôn ngữ bình dân tối giản. Có thể nhìn nhận đây là một nỗ lực tiếp cận số đông đại chúng của giới hàn lâm, cụ thể là của Stephen Hawpking. Điều này vốn không lạ, xét trong lịch sử phát triển khoa học tự nhiên của Châu Âu và thế giới: những thành tựu của chóp đỉnh nguy nga trí tuệ nhân loại, từ lúc phôi thai cho đến khi thành hình thực sự, luôn đòi hỏi phải được trình bày trước đại chúng, một cách cặn kẽ và có-thể-hiểu-được, còn không thì chính bản thân thành tựu đó là không tồn tại; kể cả tình trạng thể trạng dị biệt của ông cũng không phải là nguyên do làm cho cuốn sách trở nên đặc biệt; thậm chí, tuy được viết bằng ngôn ngữ bình dân, nhưng không phải bất kỳ ai cũng có thể hiểu được những gì đang diễn ra trong thế giới chúng ta, ít ra là theo những gì số ít con người, hiện tại, cùng thừa nhận.

Tác phẩm này, hiển nhiên không phải là tác phẩm văn chương, lại càng không thể xếp vào hàng ngũ các dòng tác phẩm mang tính học thuật và hàn lâm; nó cần được trả về đúng bản chất của chính mình, như những gì Stephen Hawpking đã thừa nhận: văn học lãng mạn. Mà xét cho cùng, hễ viết bất kỳ cái gì ra giấy, rồi lưu lại, cũng là hàng động lãng mạn rồi. Kể cả viết giấy hóa đơn thu tiền, càng đúng.

Vì những lý thuyết riêng phần mà chúng ta có đã đủ để đưa ra những tiên đoán về tất cả, trừ những tình huống cực đoan nhất, nên việc tìm kiếm một lý thuyết tối hậu về vũ trụ khó có thể biện minh trên có sở những ứng dụng thực tiễn. Do đó sự phát minh ra lý thuyết thống nhất hoàn chỉnh có thể không giúp gì cho sự sống sót của chúgn ta. Nhưng ngay từ buổi bình minh của nền văn minh, loài người đã không bằng lòng nhìn những sự kiện như những thứ rời rạc và không giải thích được. Họ đã khao khát hiểu biết cái trật tự nằm sâu kín trong thế giới. Ngày hôm nay chúng ta cũng vẫn trăn trở muốn biết tại sao chúng ta lại ở đây và chúng ta từ đâu tới. Khát vọng tri thức, khát vọng sâu xa nhất của loài người, đủ để biện minh cho sự tìm kiếm liên tục của chúng ta. Và mục đích của chúng ta không gì khác hơn là sự mô tả đầy đủ vũ trụ, nơi chúng ta đang sống.

***

Album thứ 4 của nhóm The Cranberries, Bury the hatchet, có một bài hát mang tên Dying in the sun. Bài hát là sự sợ hãi, nỗi tiếc nuối và cảm giác day dứt của cô gái trước cuộc sống đang chuội dần, nỗi tuyệt vọng như một cái buông tay; đơn giản lắm, chỉ bằng điệp khúc với một câu hát:

Like dying in the sun.

Like dying in the sun.

Like dying in the sun.

Like dying in the sun.

Like dying.

***

Tôi bắt đầu, từ đầu đường đổi mới, ngang qua trung tâm thanh niên, hướng tới quãng trường Tuổi trẻ. Buổi trời nhiều mây, nắng hửng nhẹ, và gió hiu hiu thổi hơi nóng hâm hấp của một ngày tháng ba từng chốc phả vào mặt người. Những mảng nắng nhá nhem đan xen với bóng lá phủ lên nền đường, chốc chốc lại đung đưa; xe cộ lưa thưa; thành phố có đi ngủ trưa bao giờ!

Tôi bước trên vỉa hè; vượt qua tòa nhà trung tâm thương mại ánh xanh ve; vượt qua quãng trường lồng lộng tuổi trẻ, nơi mà không lúc nào vắng bóng người trẻ - chẳng nơi đâu mật độ tuổi trẻ cao bằng; vượt qua bức tượgn thánh và những lầm rầm khẩn nguyện; vượt qua cả đoạn dốc, với hai bên đường sang trọng những ô cửa lấp lánh; vượt qua nhà hát lớn; vượt qua một thế giới hào nhoáng, chưa bao giờ quen thuộc với một thế hệ người Sài Gòn; vượt quá con đường tự do: chẳng còn mấy chốc nữa là tới; chẳng còn mấy chốc.

Một chút linh hồn nhỏ

Đi về chân núi xanh

Màu tím chiều chầm chậm

Hoàng hôn nghe một mình

Giáo đường chuông rời rạc

Tan vỡ nhiều âm thanh

Một chút linh hồn nhỏ

Đi về chân núi xanh

- Quang Dũng

Khó có thể viết được gì thêm nữa.

***

Những câu hỏi không phải lúc nào cũng trả lời được; cũng không phải câu hỏi nào cũng được trả lời; và cũng không phải câu trả lời nào cũng có thể trả lời. Nhưng sẽ có những lúc, bật lên những câu hỏi, mà việc trả lời là không còn cần kíp nữa; trả lời (được) hay không, không quan trọng bằng chính bản thân câu hỏi đó được nêu lên; như sẽ có lúc bạn ngước lên bầu trời đầy sao, và tự hỏi: chúng là ai và chúng ta đến từ đâu.

Dưới ánh mặt trời, những bông hoa rực rỡ.

Dưới ánh mặt trời, và tôi đã chết.

Dưới ánh mặt trời.

Sài Gòn vẫn phù hoa.

1. Chả biết viết gì; chẳng lẽ lại đi đề nghị sau bữa này chính thức thành lập Hội ái hữu anh Goldmund trẻ măng (và) đẹp trai?

2. Đi ăn tối, ở một hàng vỉa hè. Hàng được cái sáng sủa: loạt dãy bàn xếp dọc theo chiều đi, những chiếc ghế con thấp lè tè. Lề đường rộng, người vô khối. Cả hội vừa vặn nhét vào.

Không phải quán; có cả hàng rong lẫn hàng cầm tay lần lượt vào cuộc nài nĩ.

3. Những đứa trẻ con thản nhiên nằm lăn ra trên phố, bên vệ đường, mắt nhắm lại hay cười đùa vui vẻ. Có cả hội sát phạt đỏ đen. Trên cao cao thẳng đứng, những chiếc tay cẩu với ánh vàng chớp tắt giăng ngang, ngày mai đang bắt đầu.

Người đi bộ, xe với cộ, Sài Gòn vẫn phù hoa.

4. Không việc gì phải xoắn, cho dù gọi là ngọc trong đá hay là cứt trong bọc, thì cuộc đời vẫn thế. Rằng sau những cuộc vui là những cánh cửa sắt, tối tối tăm và im thin thít, như có lần tự hỏi: 'rồi đó ai chờ?'.

- May mà còn có nhạc: bản không lời, chơi nhanh và có vẻ cao hơn. Không có cái giọng não nề nhưng ma quái, mà đầy ám ảnh.

half remembered names and faces, but to whom do they belong

. bổ sung hình ảnh về buổi họp mặt chính thức Hội (chưa chính thức) ái hữu anh trẻ măng (và) đẹp trai, xem tại đây.

. cứ như cả hội bị sởi ý nhỉ.