Điều gì trong trí?

Ô tương tác nằm ở đầu trang giao diện facebook luôn hiện mờ dòng chữ mà hễ nhấp con trỏ chuột vào, là biến mất. What's on your mind-Điều gì trong trí? - dòng chữ mờ, hễ nhấp chuột vào, là biến mất. Nhấp vào. Biến mất.

***

Mạng xã hội Google+ bước đầu triển khai và nhận được một ít quan ngại từ số đông quan tâm, bên cạnh sự mong chờ một tái hiện cuộc đối đầu không cân sức giữa cái mới non trẻ và đế chế vững chắt - như facebook đối với Myspace đã từng: không biết đến chừng nào thì nó bị chặn. Điều này là biểu hiện của một thứ nghịch lý ai cũng hiểu nhưng không phải ai cũng hiểu: người tiêu dùng phải trả tiền để để được tiếp tục nơm nớp. Đồng tiền thay vì là lượng định cho loại hình dịch vụ được chọn lựa và chất lượng phục vụ nay trở thành cái cớ cho những phàn nàn và bức xúc của người trả tiền, mà rốt cuộc, không thành gì cả ngoài những tiếng thở dài: Why-Tại sao, con trai?

***

Trong nỗ lực Việt hóa facebook, lần lượt các dòng tiêu đề, các nội dung trên giao diện của facebook được dịch sang tiếng Việt, ví như dòng chữ mờ nói trên, thành 'Bạn đang nghĩ gì?'; bạn đang nghĩ gì?

Ẩn sau đời sống giao tiếp hàng ngày của một cộng đồng là sức mạnh văn hóa nội hàm, cái căn tính tạo nên sự khác biệt giữa những cộng đồng khác nhau, cũng như ẩn dưới ngôn ngữ giao tiếp hằng ngày là một bộ quy tắc không phải lúc nào cũng hiển hiện, nhưng tất yếu là tồn tại, không những quy định cách ứng xử của các trò chơi ngôn từ mà còn thực hiện chức năng giám sát cũng như loại bỏ những phái sinh không phù hợp. Ngôn ngữ giàu đẹp là nhờ vậy, tiếng Việt giàu đẹp là vì vậy; tất cả là vậy, chỉ là chúng ta có nhận ra, hay không.

Công tác chuyển ngữ là không hoàn hảo, cả cho những bản dịch hoàn hảo, và cho những ngôn ngữ hoàn hảo. Chẳng thể có sự hoàn hảo nào ở đây - mọi hành động dịch đều mang tính chất tạm thời đương đại, trừ phi là một tử ngữ. Sự tồn sinh không ngừng biến rộng của một sinh ngữ là yếu tố tiên quyết cho thấy ngôn ngữ này đang và sẽ còn sống. Việc cốt yếu bấy giờ là gia cố nền móng, cái gốc căn tính khác biệt của một sinh ngữ có thể triển hạn không chừng.

Và chúng ta có được gì? - một tiếng Việt xấu xí.

***

nói với mình

nói với mình đi

đêm ngày trời bão

nói gì đi

nói với mình đi

buổi không đèn đường

nói gì đi

nói gì cũng được

điều gì trong trí

nói đi,

với mình.

***

Gặp lại bạn cũ, nói chuyện thời cũ, luôn gợi ra những bất ngờ chưa bao giờ cũ - chuyện mà có lẽ không nhắc tới thì chẳng tài nào nhớ ra, dù nhớ lại rất rõ ràng. Vậy là đã gần 2 năm; quãng đời không nhạc. Không phải là tôi không nghe nhạc, tôi vẫn nghe nhạc, dù thi thoảng, song tôi có nghe. Nhưng thiếu đi một gì đó lôi cuốn, thiếu đi một gì đó gợi nhắc, thiếu đi một gì đó như tôi từng có; tâm thế tôi chưa từng hời hợt thế, và âm nhạc chưa bao giờ vô vị đến vậy: nó không còn là biểu tượng của một điều gì đó, mà mỗi lần vang lên, như giai điệu chủ đạo sống lại cùng một khoảng không-thời gian tách biệt và tái hiện tình trạng mất liên kết.

Mất liên kết, tức là, tôi ở đây nhưng đồng thời không ở đây; tức là, tôi thấy nhưng đồng thời bị hút vào; tức là, tê dại đi nhưng đồng thời sáng bừng lên; và tức là, khi tiếng nhạc vang lên, tôi không còn nghe thấy nữa. Không gì nữa. Không còn nữa.

Việc đó giông giống như xem một bộ phim mà không lồng nhạc nền; không có bất kỳ giai điệu nào, ngoài âm thanh méo mó của ngoại cảnh. Như thấy mình xuất hiện trong một đoạn phim của hồi tưởng mà không sao chạm vào được; như cúi đầu nhìn đuổi theo bóng con chó, dù cho biết chắc rằng nó đang chạy vòng quanh, nhưng mỗi lần thoáng thấy thì lại biến mất; như băng qua một quảng trường rộng đến độ bất giác quay người nhìn lại rồi không nhớ được mình đang ở đâu; như tiếng gọi của Midori: "Anh đang ở đâu?"; như ở bên này gương khi phía bên kia mưa gió đang rủ rượi; như ngồi thừ người nhìn vào vùng râm lẹm vào trên mặt nước phản chiếu tìm kiếm điều gì đó, một điều gì thoảng qua rồi vụt mất, như khi nhấp chuột vào dòng chữ mờ ở phần đầu trang giao diện facebook: thoáng hiện ra, rồi (lại) vụt mất.

thoáng hiện ra, rồi vụt mất.

Là điều gì trong trí?