Cá vàng và vợ

Khi nghĩ về tự do tôi lại nghĩ thấy cá vàng. Sự cần thiết cũng như gắn bó cơ hữu giữa tự do với các thiết chế dân chủ tựa như quan hệ giữa cá và nước, như bánh mì với chả lụa: mua riêng và ăn chung. Nói cách khác, không tồn tại khái niệm tự do trong đời sống độc thân cá thể, chỉ có thể xuất hiện khao khát tự do dưới các hình thức đấu tranh, nhẹ là kêu gào, mạnh là kêu thét, khi đồng thời xuất hiện sự can dự vào đời sống đơn thân của cá thể kể trên sự hiện diện mang đặc tính của quyền lực thống trị của một cá thể khác giới khác, thường được gọi là vợ. Hiển nhiên đấu tranh trong giai đoạn vừa sướng vừa mê thì cho dù bức bối to lớn đến nhường nào, đột phá không thể xảy ra; cách mạng không thể thành công triệt để được. Đến cuối cùng, cá thể thống trị vẫn tiếp tục nắm quần cá thể bị trị. Cá thể bị trị không thể làm gì khác hơn, ngoài một tiếng thở dài, tự thán: "Vợ là gì?". Kết luận này mang tính hiển nhiên và là chân lý đối với mọi trường hợp. Mọi ý kiến phản đối, mời ra phường trình bày.

Xã hội dân sự là đối trọng lợi ích của các tồn tại nhóm lợi ích nằm ngoài khuôn khổ điều chỉnh và quyền quản lý hành chính của nhà nước. Xã hội dân sự mang đặc tính của cá vàng, nghĩa là bẩm sinh hoàn toàn độc lập tồn tại với sự hiện diện của nước nhưng không có nước thì cá vàng mày có mà đẻ bằng niềm tin, nhể. Đấy là chưa kể có vợ thì vô khối thứ sướng. Bức bối, nhưng mà sướng.

Câu hỏi là: có thể nào vừa có vợ để sướng vừa không bức bối vì mụ vợ? Có thể, khi và chỉ khi vợ là vợ, chứ không phải mụ phù thủy tùy hứng muốn bóp lúc nào là bóp. Muốn vậy, phải có cơ chế kiềm chế, giám sát và kiểm soát quyền lực nhà nước pháp quyền (của vợ) hoạt động thực sự và hiệu quả: chuyện nào được bóp chuyện nào không được; ai được bóp ai bị; bóp lúc nào và không được bóp lúc nào; bóp bậy thì được la và la như thế nào, ... Không thì tự dưng bị bóp đau và cú lắm.

Có thể tiến hành cơ chế kiềm chế kể trên thông qua quá trình lý tính hoặc phi - lý tính. Lý tính nghĩa là giấy trắng mực đen quy định rõ ràng: hai ba tư năm sáu, cùng lắm là bảy, thì được bóp, chừa chủ nhật ra, nghỉ khỏe. Phi - lý tính nghĩa là những trường hợp nằm ngoài văn bản, như là chủ nhật bạn nhậu ca câu vọng cổ biền biệt nên muốn bóp đột xuất thì có thể tiến hành năn nỉ để tranh thủ sự đồng cảm dẫn đến đồng thuận mà sung sướng chấp hành; phi - lý tính vì vậy còn gọi là phương cách tranh thủ tình cảm.

Tuy nhiên, ăn táo có ngày gặp nửa con sâu. Cái gì cũng có mặt trái của nó, huống hồ trong trường hợp đối tượng là mụ vợ khó lường, mà nói chung con người là khó lường. Một cơ chế kiềm chế hoàn hảo, một quá trình lý tính giấy trắng mực đen rõ ràng không có kẽ hở nào để lưỡi luật sư có thể luồn lách lọt, và mọi nền tảng đạo đức mang tính người sâu sắc nhất đều không bao giờ có thể là đảm bảo cho sự không phản trắc của quyền lực: mọi mụ vợ đều sẽ có lúc hứng sảng. Nhất là trong những trường hợp bị hiếp mà lại mỉm cười tỏ vẽ mãn nguyện và sung sướng vô ngần. Khỏi cứu.

Khởi thủy là lời. Không chỉ là phương tiện giao tiếp liên-cá thể trong một tập hợp các cá thể khác biệt, đó còn là phương cách duy nhất để cùng đạt đến sự đồng thuận hình thức tương đối trong đám đông; một thiết lập trạng thái cân bằng bền vững khả dĩ. Chậm mà chắc. Rồi sẽ đến lúc xuất hiện của một cá nhân vượt trội phá vỡ tình trạng cộng sinh nhầy nhụa và mục ruỗng của đại nghị, thì cũng đồng thời xuất hiện cơ chế kiềm chế của đám đông nhằm tái-tạo thành một thỏa hiệp hướng tới trạng thái cân bằng khả dĩ khác. Và cứ thế tiếp tục.

Nhưng nước còn nhiều, còn nhiều. Và cần thiết cho bấy giờ là nhiều nhiều nữa những bà mẹ như thế này. Cố nhiên, khởi thủy chỉ là lời.